قرار در لغت به معنی ثبات و استوار کردن، استحکام دادن، تعیین و تأکید است.
قرار، تصمیم قضایی است که از سوی مقام قضایی صالح در طول تحقیقات مقدماتی و در مقام انجام دادن تحقیق و در موارد استثنایی در جریان محاکمه و رسیدگی دادگاه صادر می‌شود این تصمیم ممکن است ناظر به متهم سایر اشخاص یا اشیاء و اموال آنان باشد
اقسام قرار
مؤلفین آئین دادرسی کیفری در کتب خود قرارها را به دو دسته اصلی تقسیم کرده‌اند:
1. قرارهای اعدادی یا تمهیدی یا شکلی
2. قرارهای نهایی یا ماهوی
قرارهای اعدادی
ابتدائاً به تعاریفی که بعضی از مؤلفین از این قرار ارائه داده‌اند می‌پردازیم
یکی از مؤلفین این‌چنین اظهار نموده است
"قرارهای اعدادی به آن دسته از قرارهایی اطلاق می‌شود که پرونده را جهت اتخاذ تصمیم نهایی مبنی بر ارسال پرونده به دادگاه جهت رسیدگی یا متوقف ساختن جریان آن آماده می‌سازد." و ایشان در جای دیگر بیان داشته‌اند "قرارهایی که برای اظهار نظر نهایی قاضی تحقیق (بازپرس) و در نهایت جلب متهم به محاکمه یا رفع اتهام از او آماده می‌کنند. و به همین اعتبار آن‌ها را قرارهای اعدادی یا تمهیدی می‌نامند."
مؤلفی دیگر عقیده دارد:
قرارهای اعدادی به قرارهایی اطلاق می‌شود که حاکی از پایان تحقیقات مقدماتی یا رسیدگی نبوده و هدف از صدور آن تکمیل تحقیقات در جهت احراز بزهکاری یا بی‌گناهی متهم است
قرارهای اعدادی، قرارهایی هستند که در راستای آماده‌سازی پرونده کیفری گردآوری مناسب‌تر دلایل و در اختیار داشتن متهم می‌باشد و رسالت و هدف صدور قرارهای اعدادی در جهت تکمیل تحقیقات است و در مواردی جهت احراز بزهکاری یا بی‌گناهی متهم و در برخی موارد جهت حفظ منافع شاکی و جلوگیری از حقوق احتمالی شاکی می‌باشد.
به‌عنوان‌مثال: تمسک به برخی از این قرارها مثل: قرار معاینه یا تحقیقات محلی، پرونده را معد تصمیم‌گیری در جهت احراز بزهکاری یا بی‌گناهی متهم و در برخی دیگر مثل: قرار تأمین خواسته کیفری و قرار ممنوع‌الخروج متهم، در جهت حفظ منافع شاکی و جلوگیری از تضییع حقوق احتمالی شاکی می‌باشد.
از جمله قرارهای اعدادی قرارهای تأمین کیفری هستند. چون مقدمات انجام تحقیقات و بازجویی و بررسی دلایل و مدارک طرفین و دادرسی جزایی منصفانه را فراهم می‌کنند
قرارهای نهایی
قرارهای نهایی آنگاه صادر می‌گردد که بازپرس یا قاضی تحقیق پس از اتهام تحقیقات نسبت به اقدامات معمول و نتایج به‌دست‌آمده به داوری می‌نشیند و سرانجام با صدور قرار مجرمیت نظر خود را مبنی بر وجود دلایل کافی جهت جلب متهم به محاکمه یا قرار منع تعقیب اعلام می‌دارد
قرارهای نهایی عبارت‌اند از
- قرار منع تعقیب
- قرار موقوفی تعقیب
- قرار مجرمیت
سه تفاوت قرارهای اعدادی با قرارهای نهایی
- قرارهای اعدادی (مقدماتی) در جهت تکمیل تحقیقات مقدماتی، ولی قرارهای نهایی به‌منزله خاتمه تحقیقات مقدماتی می‌باشند
- قرارهای اعدادی که در راستای گردآوری مناسب‌تر دلایل و در اختیار داشتن متهم، و آماده‌سازی پرونده برای صدور رأی در جهت احراز بزهکاری یا بی‌گناهی متهم می‌باشند درحالی‌که قرارهای نهایی که مقام تحقیق از رسیدگی به تحقیقات فارغ شده و با اتخاذ تصمیم قضایی در خصوص تعقیب یا عدم تعقیب و بزهکاری یا بی‌گناهی متهم، موجب ارجاع پرونده از دادسرا به دادگاه می‌شود.
- هدف و رسالت قرارهای اعدادی در برخی موارد مثل قرار معاینه یا تحقیقات محلی، پرونده را معد برای احراز بزهکاری یا بی‌گناهی متهم و در برخی موارد مثل قرار تأمین خواسته کیفری و قرار ممنوع‌الخروج متهم، درجهت حفظ منافع شاکی وجلوگیری از تضییع حقوق احتمالی شاکی می‌باشد. درحالی که در قرارهای نهایی هدف آن مشخص شدن سرنوشت پرونده در پروسه تحقیقات مقدماتی در دادسرا برای ارجاع به دادگاه و اصدار تصمیم قضایی حسب مورد در جهت آزادی متهم و منع تعقیب یا در جهت بزهکاری و مجرمیت اوست.
- قرارهای تأمین و قرارهای نهایی چون متوقف بر اراده مقنن در نوع و ماهیت، و محدود به موارد منصوص در ق.آ.د.ک و قوانین دیگر می‌باشند بنابراین قرارهای مذکور جنبه حصری داشته و نمی‌توان از آن‌ها تخطی کرد و قرارهای نهایی عبارت‌اند: 1-قرار موقوفی تعقیب (ماده 6 و 95 ق.آ.د.ک.)؛ 2-قرار منع تعقیب (بند الف ماده 177 ق.آ.د.ک. و بند ک ماده 3 ق.ت.د.ع.ا.)؛ 3-قرار مجرمیت (بند ک ماده 3 ق.ت.د.ع.ا)؛ 4-قرار تعلیق تعقیب (ماده 22 ق.ا.پ.ق.د.)؛ 5-قرار بایگانی پرونده (در قوانین خاص از جمله م. 22 ق. تشکیل شرکت پست ج.ا.ا. مصوب 2/8/66) 6- قرار ترک تعقیب (تبصره 1 ماده 177 ق.ا.د.ک) لکن قرارهای اعدادی نظیر قرار تحقیقات محلی، قرار معاینه محلی، و... جنبه تمثیلی دارند که می‌توان از مواد ق.آ.د.ک. و اصول حقوقی و رویه قضایی استنباط نمود.
منبع: حقوق دان ها
دیدگاه‌ها
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است.