گزیده جزای عمومی 1 و 2
(جرم و ارکان تشکیل‌دهنده آن، مجرم و مسئولیت کیفری)
بر اساس فرمایشات استاد مسعود مصطفی پور

بسم اللّه الرحمن الرحیم

کتاب پنجم (دیات): از شماره 498 شروع می‌شود. بدین ترتیب در قانون مجازات اسلامی فعلی، از ماده 498 تا 728 دو شماره وجود دارد.
حقوق جزای عمومی: علمی است که به‌عنوان شاخه‌ای از حقوق جزای ماهوی به بررسی قواعد کلی و مشترک میان تمامی جرائم و مجازات‌ها می‌پردازد.
حقوق جزای اختصاصی: علمی است که به‌عنوان شاخه‌ای از حقوق جزای ماهوی به بررسی موردی جرائم و شرایط اختصاصی حاکم بر آن‌ها و مجازات‌هایشان می‌پردازد.
تعریف جرم/ ماده 2 ق.م.ا: هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می‌شود.
رابطه میان جرم کیفری و گناه: عموم و خصوص من وجه است، یعنی هر گناهی جرم نبوده و هر جرمی نیز گناه نمی‌باشد / جنایاتی مثل خطای محض قانوناً مستوجب پرداخته دیه می‌باشند اما گناه نیست.
شبه جرم (جرم مدنی): هر رفتاری که به دیگری ضرری وارد سازد، به‌طوری‌که مرتکب ملزم به پرداخت خسارت وارده باشد شبه جرم تلقی می‌گردد.
تفاوت جرم و شبه جرم (جرم مدنی)
تفاوت‌ها از نظر جرم شبه جرم

نحوه مداخله در ارتکاب جرم

اصطلاح فاعل یا کننده به کسی اطلاق می‌شود که فعل از او سر زده است. در اصطلاح فقهی و حتی در برخی موارد قانونی، به فاعل جرم، مباشر گفته می‌شود

1. مباشرت: شخصی که عمل مجرمانه را مستقیماً یا به‌صورت غیرمستقیم انجام داده است.

مباشر مادی به کسی گفته می‌شود که رکن مادی جرم را شخصاً انجام می‌دهد به شکلی که یا به‌طور کامل مرتکب آن جرم شده و یا حداقل به مرحله شروع به آن جرم رسیده باشد

• قید رکن مادی معاون را خارج می‌کند زیرا معاون به‌هیچ‌وجه رکن مادی جرم منتسب به مباشر را انجام نداده است.
• قید شخصاً مباشرمعنوی را خارج می‌کند زیرا مباشرمعنوی رکن مجرمانه را به‌صورت غیرمستقیم و باواسطه انجام می‌دهد.

مقصود از واژه‌های شخصاً، غیرمستقیم و باواسطه، معنای عرفی آن‌ها می‌باشد لذا به کسی که به‌وسیله چوب، چاقو و یا اسلحه، دیگری را می‌کشد همانند کسی که با لگدزدن، دیگری را به قتل می‌رساند مباشر مادیِ قتل گفته می‌شود.

مباشر معنوی فاعل معنوی در برابر فاعل مادی، کسی است که جرم را توسط دیگری مرتکب شود. فاعل معنوی را باید نسبت به فاعل مادی که بازوهای اجرایی جرم محسوب می‌شوند مغز و اندیشه به شمار آورد.

برای مباشر معنوی دو حالت زیر قابل‌تصور است:

• ارتکاب جرم توسط انسان فاقدِ مسئولیت کیفری (سبب اقوی از مباشر)
• ارتکاب جرم توسط انسان دارای مسئولیت کیفریِ تحت اقتدار شخص (فاعل معنوی)

ارتکاب جرم توسط انسان فاقدِ مسئولیت کیفری (سبب اقوی از مباشر)

دانلود جزوه حقوق جزا اختصاصی یک

استاد: دکتر احمد حاجی ده­آبادی

تعاریف حقوق جزا

1. حقوق جزا مجموعه قواعد و قوانینی است که اجرای مجازات را در کشور تنظیم و تنسیق می­کند.

اشکال: فقط از مجازات صحبت کرده و از اقدامات تأمینی و تربیتی صحبتی نکرده است.

2. حقوق جزا رشته­ای از حقوق عمومی است که با تعریف افعال یا ترک افعالی که موجب اختلال نظم عمومی است و جرم نامیده می‌شود و با تعیین واکنش‌های قانونی برای هر یک از این افعال سعی می‌نماید که از وقوع جرایم جلوگیری نماید و در صورت تحقق جرم،‌ میزان مسئولیت مرتکب و نحوه تعقیب و انطباق این‌ واکنش‌ها را با توجه به شخصیت واقعی هر یک از مرتکبین مشخص نموده و بالاخره وسایل اصلاح و تربیت آنان را فراهم نماید.

تعریفی که آقای دکتر محسنی از حقوق جزا ارائه کرده، تعریف مناسبی است؛ ولی طولانی است.

3. حقوق جزا رشته­ای از حقوق عمومی است که به بررسی جرائم می­پردازد؛ این بررسی جرائم اگر از جهت شیوه پیشگیری از جرائم باشد، جرم­شناسی و اگر از جهت عناصر اختصاصی جرم باشد، حقوق جزای اختصاصی نامیده می­شود.

انواع حقوق جزا 

حقوق جزای عمومی به اصول حاکم بر جرائم می­پردازد. قواعد عمومی حاکم بر کلیه جرائم د

نوشته آقای شیری، دوره کارآموزی 96

جزوه حقوق خانواده بر اساس نوشته های آقای امیری و شیری در کلاس درس استاد مطلق